- znaczne dysharmonie rozwojowe występujące przy ogólnej inteligencji zgodnej z normą,
- niższa niż przeciętna sprawność intelektualna,
- niepełnosprawność umysłowa (różnego stopnia niepełnosprawność intelektualna),
- poważne wady wzroku i słuchu,
- poważne zaburzenia stanu zdrowia.
Uczniowie mający ogólne trudności w nauce wymagają wsparcia w postaci dodatkowych zabiegów dydaktycznych, zindywidualizowanego podejścia w procesie edukacyjnym oraz dostosowania wymagań do ich możliwości psychofizycznych. Dla tych uczniów organizowana jest pomoc w nauce w formie zajęć o charakterze wyrównawczym w celu niwelowania powstałych trudności w nauce i nadrabiania zaległości programowych.
Problemy w nauce, które mają charakter wycinkowy i spowodowane są fragmentarycznymi dysfunkcjami rozwojowymi u uczniów z normą intelektualną (lub z inteligencją powyżej normy) traktowane są jako specyficzne trudności. Wynikają one z zaburzeń w spostrzeganiu oraz deficytów w zakresie sfery poznawczo-percepcyjnej lub kinestetyczno-ruchowej na podłożu biologicznym (minimalne uszkodzenia centralnego układu nerwowego powstałe w okresie płodowym lub okołoporodowym czy też na tle dziedzicznym). Specyficzne trudności w nauce ujawniać się mogą pod postacią trudności w opanowywaniu umiejętności czytania i pisania lub w matematyce.
Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu określa się na ogół pojęciem dysleksja rozwojowa. Mogą one występować w trzech formach:
- dysleksja – trudności w nauce czytania,
- dysortografia – trudności w opanowaniu poprawnej pisowni,
- dysgrafia – trudności w opanowaniu kaligrafii, w osiągnięciu odpowiedniego poziomu graficznego pisma, zniekształcenia graficznej strony pisma.
Dysleksję rozwojową rozpoznaje się u osoby z normą intelektualną, u której występują fragmentaryczne zaburzenia w rozwoju funkcji słuchowo-językowych lub wzrokowo-przestrzennych oraz motorycznych, które są bazą tych procesów. Zaburzenia mogą dotyczyć:
- percepcji słuchowej dźwięków mowy,
- świadomości fonologicznej w zakresie dokonywania operacji na dźwiękach mowy (analiza i synteza, różnicowanie głosek, itp.),
- pamięci słuchowej fonologicznej (zdolności do utrzymywania w pamięci i odtwarzania dłuższych sekwencji słów),
- percepcji wzrokowej i pamięci wzrokowej symboli graficznych,
- orientacji kierunkowej, w schemacie ciała i w przestrzeni (co jest często związane z zaburzeniami procesu lateralizacji),
- sfery kinestetyczno-ruchowej, szczególnie motoryki rąk (rzutuje to na poziom graficzny pisma),
- koordynacji słuchowo-wzrokowo-ruchowej.
Trudności w czytaniu i pisaniu mogą być spowodowane pojedynczą dysfunkcją percepcyjną lub równoczesnym występowaniem zaburzeń w zakresie kilku funkcji percepcyjno-motorycznych.
Od zakresu i głębokości zaburzeń percepcyjnych zależy stopień nasilenia trudności w czytaniu i pisaniu, objawiając się różnego typu nieprawidłowościami pod postacią:
- trudności w czytaniu (technika, tempo) i/lub rozumieniu czytanych treści,
- specyficznych błędów w pisaniu (np. mylenia, opuszczania liter, przestawianie kolejności, itp.) i błędów ortograficznych (pomimo znajomości zasad pisowni),
- zaburzeń grafii pisma.
Dzieci i młodzież z dysleksją powinny być objęte odpowiednią pomocą w nauce w formie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. W procesie edukacyjnym wymagają indywidualizacji i dodatkowych zabiegów dydaktycznych oraz dostosowania wymagań do ich potrzeb psychofizycznych.
Bardzo ważne jest możliwie najwcześniejsze rozpoznanie symptomów dysleksji rozwojowej, aby można było podjąć działania profilaktyczne, kompensacyjne i naprawcze. Pomocy w tym zakresie udzielają m.in. specjaliści zatrudnieni w naszej poradni.